Okolo 45 minut jazdy z Birmingham i tuz obok malowniczego Cotswolds jest sobie male urocze miasteczko Stratford-upon-Avon.
Wiele jemu podobnych mozna znalezc w okolicy ale to wlasnie Stratford oblegaja turysci albowiem tam urodzil sie William Shakespeare (Szekspir). Ale czy to wlasnie tenze Szekspir, syn niepismiennych rodzicow znany w owczesnych czasach jako obrotny biznesmen, byl autorem 38sztuk i 154sonetow ktore przeszly do historii literatury i sa obiektem zachwytow i inspiracji na calym swiecie – tego na 100% nikt nie wie. Czyzbysmy wszyscy zostali wprowadzeni w blad przez zbieznosc nazwiska i pseudonimu?
Zacznijmy od poczatku – oto mniej wiecej 23 kwietnia 1564 w malej ale rozwijajacej sie miescinie Stratford upon Avon rodzi sie William, syn Johna Szekspira i Mary Arden. JOhn byl niepismiennym potomkiem farmera i przeniosl sie do miasta za chlebem – wowczas Stratford liczylo okolo 1500 mieszkancow . Byl dosc zaradny i szybko zajal sie handlem bydlem, ziarnem i welna choc wedlug innych zrodel byl ponoc rekawicznikiem. Szybko zaczal piastowac znaczace funkcje w miescie i w koncu zostal burmistrzem. Wczesniej pojal za zone 17letnia Mary ktora byla dobra partia – wniosla w posagu dom w Wilmcote. Malzenstwo mialo osmioro dzieci z ktorych troje zmarlo w dziecinstwie najprawdopodobniej z powodu zarazy. William byl trzeci w kolejce, jego rodzenstwo o ktorego dziejach chyba niewiele wiadomo to 3 braci i siostra ktora dozyla sedziwego wieku 77 lat – bylo to dosc niezwykle jako ze srednia wieku w jakim wowczas umierano to 40 lat (w Londynie podobno 25).
William jako syn lokalnego notabla prawdopodobnie pobieral darmowe nauki w szkole ktora uczyla m.in laciny, greki i literatury klasycznej. Jesli ja jednak zaczal to nie skonczyl (nie mowiac nawet o pojsciu na uniwersytet) bo jego ojciec popadl w klopoty zwiazane albo z oszustwami podatkowymi (jakie to wspolczesne) albo nielegalnym handlem welna albo tym ze cala rodzina byla katolikami a nie protestantami, a owi nie cieszyli sie popularnoscia. John musial zapozyczyc sie na poczet posiadlosci zony(ktora prawdopodobnie w koncu stracil) a William chyba dorabial jako guwerner i aktor. Majac 18 lat mlodzieniec zaplodnil lokalna stara panne Anne Hathaway i ozenil sie z nia w atmosferze skandalu. Anne choc niepismienna to w posagu oprocz brzucha wniosla pokazne wiano w gotowce. 6 miesiacy po slubie narodzila sie pierwsza corka Szekspira – Suzanna. Pozniej na swiat przyszly bliznieta HAmnet i Judith -syn zmarl w wieku lat 11stu najprawdopodobniej w wyniku epidemii jakiejs choroby, Fakt ze panstwo Szekspir mieli tylko 3 dzieci swiadczy o tym ze pozycie raczej sie nieukladalo.
Po narodzinach blizniat Szespir zniknal z wszelkich dokumentow na siedem lat ktore historycy nazywaja „straconymi”. Najprawdopodobniej przybyl do Londynu gdzie zajmowal sie posledniejszymi pracami miedzy innymi odstawianiem koni tych ktorzy przyjezdzali na nich do teatru. Pozniej nagle William pojawia sie w zapiskach jako aktor i wreszcie jako wspolwlasciciel trupy teatralnej ktora przynosila spore dochody. Trzeba wspomniec ze w owczesnych czasach teatr byl sztuka powazana ale i popularna – na spektakle przychodzila gawiedz i arystokraci wiec posiadanie wlasnego teatru – czego Szekspir rowniez sie dochrapal – czy bycie menadzerem trupy to moglo byc lukratywne zajecie.
Wowczas tez Szekspir pokazal sie jako plodny i popularny autor choc jego sztuki zostaly opublikowane dopiero po smierci.
I tu zaczyna sie zagadka bo jak wszyscy wiemy utwory Szekspira to dziela wybitne, jezyk w nich uzyty jest wykwintny i pelen neologizmow – autor wymyslil okolo 1700 nowych wyrazow ktore weszly do potocznego uzycia. Szekspir byl najwyrazniej obyty z dworem i jego obyczajami, z historia, z obcymi panstwami i filozofia. Pokazywal konflikty wewnetrzne i emocje w sposob taki ze do tej pory niewielu mu w tym dorownuje.
Czy William Szekspir, niewyedukowany syn analfabetow z malego miasteczka mogl sie nagle stac bardem? Czy William Shakespere -bo tak podpisywal sie stratfordzki obywatel i William Shakespeare dramatopisarz to ta sama osoba?
Problem w tym ze nie istnieje zaden dowod ze stratfordzki William byl owym wspanialym tworca. W rodzinnym miescie znano go jako biznesmena – dorobil sie na czyms, skupowal nieruchomosci i odsprzedawal z zyskiem, prawdopodobnie zajmowal sie pozyczaniem pieniedzy pod zastaw. Nie znaleziono zadnych wzmianek ze istotnie pisal on sztuki, nie zostawil po sobie ani listow ani rekopisow (jedyne co mamy to jego podpis Shakespere na szesciu urzedowych dokumentach). Na jego grobie znajdowala sie wyrzezbiona sakiewka z ziarnem pozniej zastapiona przez pioro- moze to swiadczyc ze dla owczesnych stratfordczykow byl znany tylko jako kupiec. Zreszta pan ow nie byl jakos specjalnie powazany w Stratfordzie a pochowany zostal w katedrze tylko dlatego ze sobie to miejsce kupil.
Moze William Shakespere byl jedynie zwyklym mezczyzna ktory swietnie sobie radzil finansowo, kupil wielki dom rodzinnym miescie gdzie zamieszkal tuz przed smiercia i to by bylo na tyle? A uwielbiany autor William Shakespeare to pseudonim artystyczny kogos kto nie chcial sie ujawniac i tworzyl incognito? Moze Sheakpere istotnie aktorzyl i dzialal w teatrze jako wspoludzialowiec ale nie pisal szuk sam? Problem w tym ze biografie Szekspira utkane sa z domyslow i watlutkich faktow i chyba nie byloby problemem pomylic i powiazac ze soba 2 osoby w jedna.
Cofnijmy sie teraz do roku 1550 kiedy to na swiat przychodzi Edward de Vere, syn 16go hrabiego Oxfordu a po jego smierci 17sty hrabia Oxfordu. O nim akurat wiadomo sporo – pan ow, choc awanturnik i zawadiaka, byl swietnie wyksztalcony w prawie, literaturze i sztuce, znal jezyki obce i oczywiscie odebral edukacje w zakresie dworskiej etykiety, tanca itp.
Paral sie poezja i tworzyl tez sztuki teatralne – zajecie chyba dosc niepopularne wsrod arystokracji. Moze dlatego mogl pisac pod pseudonimem ktory przypadkowo okazal sie podobny do nazwiska Williama ze Stratford (a moze dlatego ze niektore milosne sonety jego autorstwa byly adresowane do mezczyzny wiec mogly byc kompromitujace). Czlonkowie szekspirowskiego towarzystwa w Oxfordzie stanowczo popieraja teorie ze to wlasnie Oxford jest kreatorem wszystkich dziel przypisywanych Szekspirowi co jakby bardziej uklada sie w logiczna calosc niz nagla wena tworcza w niewyksztalconym kupcu z malej miesciny.
Zwolennicy tej teorii wyszukali az kilkadziesiat watkow z biografii De Vere ktore pojawiaja sie w sztukach Szekspira. Ponadto to podobno on byl prawdziwym tworca opowiesci romatycznej The Tragicall Historye of Romeus and Juliet ktora byla kanwa slynnej sztuki Romeo i Julia a ktorej powstanie przypisuje sie Arthurowi Brooke’owi. Mimo iz jako czlowiek De Very byl dosc trudny i podpadal krolewskiej wladzy to uchodzilo mu to na sucha a krolowa Elzbieta przyznala mu nawet spora rente – moze dlatego ze uwielbiala jego prace pisane pod pseudonimem Shakespeare?
Oczywiscie sa i inne hipotezy dotyczace tozsamosci artysty ale mniej prawdopodobne. Mial byc nim Marlowe (ale po co Marlowe mialby tworzyc pod pseudonimem) a nawet cala grupa pisarzy z Marlowe na czele. Mial to byc Francis Bacon. Wreszcie uwaga – Szekspir mogla byc kobieta: wysunieto mysl ze to sama krolowa Elzbieta.
Debata nad prawdziwym Szekspirem trwa od ponad 150 lat, jest bardzo zazarta i goraca. Niektorzy i tak wiedza swoje – napotkalam np. strony gdzie de Vere jest przedstawiany jako: Edward de Vere (William Shakespeare) hrabia Oxfordu i dramatopisarz.
Henry James pisal w jednym z listow : „Dręczy mnie myśl, że boski William to największe i najbardziej udane oszustwo jakie kiedykolwiek dopuszczono się wobec cierpliwego świata”. Freud twierdzil: „Nie wierzę już, że William Shakespeare, aktor ze Stratfordu był autorem dzieł, które mu się przypisuje”. Brytyjski polityk John Bright :„Każdy, kto wierzy, że William ze Strafordu napisał Hamleta lub Leara jest głupcem. Takich cytatow moznaby przytoczyc setki.
Oczywiscie oboz stratfordzki sie broni bo miejsce nardzin Szekspira to zyla zlota i swietny interes dla miasta. Niektorzy naukowcy i badacze natomiast twierdza ze nie ma znaczenia kto tak naprawde byl autorem owych dziel – wazne ze je mamy i ze mozemy je podziwiac.
Tak wiec nie wiadomo czy kiedys swiat dowie sie czy William Szekspir (autor) i Will Szaksper (stratfordzki kupiec) to rzeczywiscie 2 rozne osoby. JA osobiscie sklaniam sie ku wersji ze to De Vere storzyl te wspaniala literature, co nie przeszkodzilo mi pojechac do Stratford Upon Avon i odwiedzic miejsca zwiazane z Szaksperem kupcem. Relacja w kolejnym poscie.
Przy pisaniu tego posta korzystalam z:
http://rebelya.pl/post/403/gabis-spor-o-autorstwo-dziel-szekspira
http://wyborcza.pl/1,75475,10648813,Ten_hochsztapler_Szekspir.html
http://callshakespeare.blogspot.ie/2011/02/about-author.html
http://www.biography.com/people/william-shakespeare-9480323#controversy-and-literary-legacy
Dublinia pisze 
Pingback: Czytam więc jestem? – Dublinia pisze
Pingback: Wizyta w Canterbury – Dublinia pisze